Last updated on August 4th, 2024 at 07:03 pm
सप्रेम जयभीम, नमोबुद्धाय!!
धम्मबंधूंनो, खालील लेख हा मी एका व्हॉट्सअप ग्रुपवर वाचला. आणि त्यावर यथायोग्य चर्चा व्हायला हवी म्हणून जसा आहे तसाच या लेखात देत आहे. या लेखाच्या खाली लेखकाचे नाव ‘एक अभ्यासू धम्म उपासक’ असे लिहिले होते. तरी हा लेख वाचून आपला अभिप्राय व्यक्त केल्यास इतरांनाही धम्म समजून घेण्यास मदत होईल, हाच या लेखाचा उद्देश आहे.
माणसाच्या जीवनात येणाऱ्या अनेक पवित्र घटनांपैकी ‘मंगल परीणय’ अर्थात ‘लग्न विवाह’ सोहळा हा एक अतिशय पवित्र असा कार्यक्रम होय. या कार्यक्रमाची शुद्धता, पवित्रता आणि मंगलमय वातावरणाची निर्मिती राखण्यासाठी श्रद्धासंपन्न सुजन बौद्ध बांधवांनी काही खालील गोष्टींचा गांभिर्याने विचार करणे आवश्यक आहे.
लग्न सोहळ्याच्या पुर्व संधेला जो हळदीचा कार्यक्रम केला जातो त्या कार्यक्रमातून कुशलपेक्षा अकुशलच कर्मे आपल्या हातून अधिक होत असतात आणि अज्ञानी व परंपरावादी लोकांच्या दबावाला व अनिष्ट रुढीच्या आहारी जाऊन आपण पापाचे भागीदार होत असतो. हळदीच्या नावाने जी मटण व दारुची मेजवाणी केली जाते, कानठळ्या बसवणार, हृदय-विकाराला, ब्रेनस्ट्रोक ला कारण ठरणारा डी.जे. लावून, नशेत अचकट-विचकट अंग-विक्षिप्त डान्स करुन, ध्वनी प्रदुषणाचा त्रास सर्वांना देऊन या सर्व विकृतींना जसे काही आपल्या बौद्ध धम्मात नुसती मान्यताच नाही तर जणुकाही फार महत्व असल्यासारखे लोक कशाचीही पर्वा न करता खुले-आम धिंगाना घालत असतात. या धम्मविरोधी कृत्यात आपल्या धार्मीक संस्थांचे पदाधिकारी, संस्कार समितीचे पदाधिकारी, बौद्धाचारीसुद्धा मुकसहमती देऊन सहभागी होत असतात. सध्या कार्यरत असलेल्या आपल्या धार्मिक संस्था या गोष्टीकडे डोळेझाक का करतात? आपण सर्वजण या घाणीच्या दलदलीत बरबटलो आहोत का? कुणालाही यात काही गैर का वाटत नाही? आमच्या मातृ-पितृ संस्थांची या धिंगाण्याला मान्यता आहे का? ज्या बाबासाहेंबांनी या संस्था स्थापन केल्या त्या बाबासाहेबांना अशाप्रकारच्या धम्माला बदनाम करणारे, माणसाला अधोगतीकडे नेणारे कार्यक्रम अपेक्षित होते काय? कधी कधी अशी शंका येते की, जे लोक अशा पार्टीचा बेधुंद, बेशुद्ध होईपर्यंत उपभोग घेतात व बुद्ध-बाबासाहेबांच्या आदर्श विचारांच्या विरोधात आचरण करतात फक्त तेच लोक आमच्या शाखांचे पदाधिकारी राहण्यास योग्य असतात असा अलिखीत नियम कोणी केला आहे काय? बौधांचे प्रतीनिधित्व करण्यासाठी कोणीच शिलाचरण करणारा व्यक्ती मिळत नाही किंवा आमच्या संस्थांनी तयार केला नाही का? आपण कोठे कमी पडतो?
बौद्धांची आचारसंहीता सांगण्यात भगवान बुद्ध किंवा बाबासाहेब कोठेच कमी पडले नाहीत. फक्त आमच्याकडून आचारसंहिता राबवून घेणाऱ्यांमध्ये नक्कीच कमतरता आहे किंवा धम्मात असलेले शिलाचरणाचे महत्व आमच्या संस्था चालकांना निटपणे समजलेले नसल्यामुळे शिलाचरण महत्वाचे वाटत नसावे, किंवा त्यांचे या लोकांपुढे काही चालत नसावे? यापैकी नक्की काय?
हळदीच्या कार्यक्रमातून आणि लग्नानंतर येणाऱ्या गोत्रजेवण / गोतांबील / पाचपरतावन/ हळद काढणी या कार्यक्रमातून दिल्या जाणाऱ्या मटण व दारुमुळे माणूस चिडखोर बनतो, तामसी बनतो, हिंसक बनतो. आपल्या मनावर संयम राहत नाही, ताबा राहत नाही. आपल्या शरीरात गेलेले मटण व दारु यांचा असर ३६ तास मनावर व शरीरावर होत असतो आणि अवघ्या १० ते १५ तासांवर मंगलमय असा पवित्र कार्यक्रम होणारा असतो. मग या हळदीच्या कार्यक्रमाचा सर्व दुषित परिणाम दुसऱ्या दिवशी होणाऱ्या लग्नाच्या कार्यक्रमावर झालेला दिसतो. हळदीच्या नावाने जे मटण व दारु लोकांच्या शरीरात गेलेली असते त्यामुळे तेथील वातावरण पवित्र राहत नाही ते अपवित्र होते, वातावरणातील प्रसन्नता, शुद्धता या हळदीच्या कार्यक्रमामुळे नष्ट होते आणि ती अशुद्धता पुढील ४-५ दिवस सतत वातावरण दुषित करीत असते. मग मंगलसोहळा मंगलमय वातावरणात कसा पार पडेल? ज्या सोहळ्याला “मंगल परिणय” असे नाव आहे तो सोहळा मंगलमय वातावरणातच झाला पाहिजे. हळदीमुळे जर वातावरण दुषित होत असेल तर हळदीचा कार्यक्रमच का करावा ?
हळदीच्या कार्यक्रमाला बौद्ध धम्मात काहीही स्थान नाही, जे जे वाईट आहे ते महार लोक लवकर स्विकारतात त्याप्रमाणेच दुसऱ्यांचा हळदीचा कार्यक्रम महार लोकांनी अज्ञानातच मागील ३० वर्षात करायला सुरुवात केली. आणि आता आमच्या काही धार्मिक ?? संस्थांनी त्याला मान्यताच दिल्याप्रमाणे खुलेआम जाहिरपणे ते केले जातात, एवढेच नाही तर खुलेआम लग्नपत्रिकांवर “हळदीच्या कार्यक्रमाचे निमंत्रण” सुद्धा छापले जाते. जो बौद्धांचा नाहीच तो हळदीसारखा मंगलमय वातावरण दुषित करणारा कार्यक्रम राबवून पुढील आठ दहा दिवसाचा काळ जो प्रसन्न धार्मिक वातावरणाचा असायला हवा तो अधार्मिक करुन त्या सोबत येणारे इतर सर्व कार्यक्रम जसे की गोत्रजेवण / गोतांबील / पाचपरतावन/ हळद काढणी हे सर्व अशुद्ध आणि बिघडलेल्या वातावरणात उरकुन घेतले जातात त्यामुळे सर्व लोकांत ताणतणाव, चिडचिडेपणा, रुसवे-फुगवे, मानापमान, एकमेकांवर खेकसणे-ओरडणे, वेळेवर तयारी न होणे इत्यादी सर्व वाईट प्रकारांना तोंड द्यावे लागते. याचा विचार आम्ही कधी करणार का?
हे सर्व टाळण्यासाठी बौद्ध धम्माला लांछनास्पद अशा हळदीच्या कार्यक्रमाला पर्याय म्हणुन बौद्ध धम्माला साजेशे असे धम्मप्रवचन, परित्राण पाठ, सुत्त पठण, धम्मदान, संघदान, अशाप्रकारच्या कार्यक्रमांचे आयोजन करावे जेणेकरुन दुसऱ्या दिवशी होणा-या विवाह सोहळ्यासाठी एक दिवस आधीच एकप्रकारे मंगलमय व प्रसन्न वातावरण निर्माण होईल. परंतु काही केल्या पंचशीलांना बाधक ठरणारा प्राणी हिंसा व मध्यपानाला अजिबात थारा देऊ नये. जो बौद्धाचारी लग्नविधी करणार असेल त्याने हळदीचा कार्यक्रम होणार नाही याची दक्षता घेऊनच लग्नविधीचा कार्यक्रम स्वीकारावा अन्यथा लग्न लावू नये. परंतु असे होत नाही कारण आमच्या संस्था धम्माशी निष्ठावान आणि काटेकोरपणे शिलाचरण करणारे बौद्धाचारी निर्माण करीत नाही. आमच्या संस्था बुद्ध-बाबासाहेबांच्या विचारांना कलंकीत करणाऱ्यां अशा कार्यक्रमांकडे डोळेझाक का करतात? केवळ लग्न लावून काही पैसे मिळवणे एवढाच हेतू आहे का? दरेकाने दरेकाला धम्म देण्याचे काम कोण करणार? आमच्या बौद्धाचार्याला सुद्धा मटणावर ताव मारायचा असतो त्यामुळे तो “पाणातीपाता वेरमणी” हे शील सांगत नाही. उलट तो हळदी, डीजे, मटन-दारू याला तो मुक संमती देत असतो.
हळदीला औषधी वनस्पतीमध्ये व आयुर्वेदामध्ये तसेच सौंदर्य प्रसाधनामध्ये फार महत्वाचे स्थान आहे. त्यामुळे ती नेहमी वापरात असावी. त्याशिवाय आजच्या युगात सौंदर्य वाढविण्यासाठी किती जन नियमीत हळदीचा वापर करतात? किती जन लग्न सोहळ्यात ब्युटीशीयनला मेकअपसाठी निमंत्रीत करतात? ब्युटीशीयन नवरा नवरीला हळद लावतो का? फक्त लग्नाच्या एक दिवस आधी एकदाच हळद अंगाला लावून माणसाला सौंदर्य प्राप्त होत नाही. उलट दुस-या दिवशी लग्नाचे किमती कपडे तसेच शुभ्र वस्त्रे वापरायची असतात ती मात्र अंगावरील हळदीमुळे पिवळी होतात. त्यामुळे हळद बंद करण्याऐवजी सफेद कपडेच वापरायला लोक घाबरतात. डॉ. बाबासाहेबांनी आपल्या समाजास सफेद कपडे वापरण्याचा उपदेश देताना सांगतात की जरी ठिगळं लागलेले असले तरी ते कपडे स्वच्छ व शुभ्र असावेत.
हळदीच्या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने आलेल्या पाहुण्यांसाठी खास मटणाच्या जेवणाची व्यवस्था केलेली असते. का? त्या दिवशी आम्हाला शाकाहारी जेवण पचत नाही का? हळदीच्या दिवशी धम्माप्रमाणे त्रिसरण, पंचशील घेऊन हळदीचा कार्यक्रम केला जातो, पंचशील ग्रहण करतांना “पाणातिपाता वेरमणी” म्हणतो, “सुरामेरयमज्ज पमादट्ठाना वेरमनी’’ म्हणतो आणि करतो काय, तर पाहुण्यांसाठी कोंबडं, बकरं कापतो किंवा दुसऱ्याला कापायला भाग पाडतो. किती ही बेइमानी बुद्ध आणि बोधीसत्व बाबासाहेबांशी ? की या महामानवांनी आपणास सदाचरणाची शीले देऊन काही चुक केली का ? बुद्ध व बाबासाहेबांना साक्षी ठेऊन मी प्राणी हिंसा करणार नाही किंवा दुसऱ्यांला हिंसा करण्यास कारणीभूत होणार नाही, मी नशापान करणार नाही किंवा इतरांना करण्यास कारणीभूत होणार नाही या अर्थाची शीले ग्रहण करुन काहीवेळातच ती शीले भंग करुन आपण बुद्धंचा आणि बोधिसत्वांचा अवमान करण्याचं पातक करीत नाही का? या पापकर्माचे विपाक (परीणाम) त्या भावी वधु-वरांस तसेच त्यांच्या नातेवाईकांस भविष्यात धम्माच्या नियमाप्रमाणे भोगावेच लागतात. ते टाळता येत नाहीत. बुद्धांनी व बोधिसत्वांनी आम्हाला शील व सदाचरणाचा आग्रह का केला .. तर कोणत्याही जीवास आपल्याकडून विनाकारण, अनावश्यक दु:ख पोहोचू नये. एका उपद्रव न करणाऱ्या प्राण्याचा जीव घेण्याचा आम्हाला काय अधिकार आहे ? त्या प्राण्याला होणारे दु:ख जर मला झाले तर? माझ्या मुलांना, आई वडीलांना झाले तर ? असा आपण विचार का करीत नाही?.
बुद्धांनी सांगीतलेल्या आर्य सत्यांमध्ये ‘दु:खाचे अस्तित्व’ या आर्य सत्याला प्रथम स्थान दिले आहे त्याचे कारण या आर्य सत्यामध्ये इतर तीन आर्यसत्ये सामावलेली आहेत. दु;ख आहे, पण माणूस ते शोधत नाही. जो पर्यंत माणूस दु:ख पाहायला शिकत नाही. तोपर्यंत तो धम्माच्या मार्गावर चालू शकत नाही. स्वत:चे व दुसऱ्यांचे दु:ख पाहण्यासाठी जेव्हा बकरा किंवा कोंबडीची मान कापली जात असते तेव्हा तीच्या डोळ्यांत पहा, तीला होणारं दु:ख पहा. ती सर्व शक्ती वापरून स्वत:चा जीव वाचविण्यासाठी, जगण्यासाठी सर्व शक्ती पणाला लावून धडपड करीत असते. तरीसुद्धा तीची क्रृरपणे हत्या केली जात असते. बकऱ्याला कापून झाल्यावर हूकाला लटकवलेले त्याचे धडसुद्धा जगण्यासाठी धडधडत असते. हे जे दु:ख त्या प्राण्याला झालेले असते त्या दु:खाला कारणीभूत आपण झालेलो असतो तेही मंगल वेळी ? मग ती मंगल वेळ खरोखर मंगल राहिल का? नाही मग ती अमंगल वेळ आपण बनवतो.
एक क्षण असा विचार करा की, मी आता ही हत्या करण्याचे पाप करीत आहे त्याचे विपाक मला भविष्यात जर भोगावे लागले आणि त्या बकरीच्या ठिकाणी जर मी किंवा माझे कुटुंबीय असतील तर त्यांची अवस्था काय असेल याचा विचार तरी आम्हाला सहन होतो का?
धम्मपदांतील दण्ड्वग्गातील खालील गाथांचे महत्व आपण लक्षात घेतले पाहिजे.
सब्बे तसन्ति दण्डस्स, सब्बे भायन्ति मच्चुनो।
अत्तानं उपमं कत्वा, न हनेय्य न घातये॥
सब्बे तसन्ति दण्डस्स, सब्बेसं जीवितं पियं।
अत्तानं उपमं कत्वा, न हनेय्य न घातये॥
शिक्षेला सर्वच घाबारतात, मृत्यूला सारेच भितात, सर्वांना ।
स्वत:सारखेच समजावे, मारू नये, वध करू नये ॥
शिक्षेला सर्वच घाबारतात, सार्यांना जीव प्रिय असतो, सर्वांना ।
स्वत:सारखेच समजावे, मारू नये, वध करू नये ॥
कार्यकारणभावाप्रमाणे विवाह, नामकरण, गृहप्रवेश अशा सर्व मंगल कार्यक्रमाच्याप्रसंगी प्राणी हत्या करुन दिलेल्या मांसाहारी भोजनातून कर्त्यास मृत प्राण्यांचे प्राणांतिक शाप प्रखरतेने लागत असतात. या कुकर्माची फळे त्यांना भोगावीच लागतात. म्हणून जे लोक वेगवेगळ्या मंगल कार्यक्रमात प्राणी हत्या करून मटण दारु पाहुण्यांना देतात त्यांनी स्वत:स बौद्ध म्हणवुन घेऊ नये. मंगलप्रसंगी आणि त्यानंतर सार्वजनिक कार्याच्या वेळी अमंगल कृत्य सर्वता टाळावीत. सर्व प्राण्यांचा जीव हा सारखाच असतो. मग माणसाने इतर प्राण्यांप्रति अशी क्रूरता का करावी? बुद्धांनी दिलेली पंचशीले आणि बोधिसत्वांनी दिलेल्या २२ प्रतिज्ञांमधील १३ ते १७ पर्यंतच्या प्रतिज्ञा जशाच्या तशा आहेत.
आपण बुद्धांचे उपासक व बाबासाहेबांचे अनुयायी ?? म्हणवून घेणारे हळदी आणि गोत्रजेवण/ गोतांबीळ या कार्यक्रमांतून जे प्राणी हिंसा व नशापान सारखे अकुशल कर्म करतो त्यांतुन बुद्ध व बाबासाहेबांच्या विचारांची आपण विटंबना करत नाही का? जगातील बौद्ध लोक आम्हा भारतीय बौद्धांना आमच्या आचरणावर हसतात. आम्हाला बौद्धच समजत नाहीत, कारण आम्ही शीलाचरणाप्रमाणे वागण्याचा प्रयत्न करीत नाही. का? आमच्यासाठी शीलाचरण इतके कठीण आहे का? आपण ईश्वरप्रधान धर्मातून बाहेर पडून बुद्धांच्या धम्माची दिक्षा घेऊन बौद्ध झालो, त्यामुळे आमचं आचारण बौद्धांसारखं असलं पाहिजे. ईश्वरप्रधान धर्मातील देव सुरा म्हणजे दारू प्यायचे. यज्ञात प्राण्यांची आहुती द्यायचे आणि त्यांचे मांस खायचे. ज्यांचे देवच दारु पित होते त्यांच्या भक्तांनी दारु पिण्यात काय गैर? आपण आशा देवाचे भक्त आहोत का? नाही ना, मग बुद्धांनी जे जे त्याज्य ठरविले त्याप्रमाणे उपासकांनी तसे करु नये.
माणूस हा निसर्गत:च शाकाहारी प्राणी आहे, त्याच्या सर्व शरीराची रचना तसेच त्याचे अवयव शाकाहारी प्राण्यासारखे आहेत. त्याला लांडगा, कुत्रा, मांजर, कोल्हा या प्राण्यांसारखे शिकार करण्यासाठी सुळे, तिक्ष्ण नखे, धावण्यामध्ये चपळता इत्यादी गोष्टी माणसात नसतात जे शिकार करण्यासाठी आवश्यक असतात. तरी सुद्धा मांसाहार आपले अन्न नसतांनाही माणूस मांसाहार करीत असतो. त्यातून त्याला इतर अन्नापेक्षा अधिक पौष्टीक असे काहीही मिळत नसते. या युगात जगात अस्तित्वात असलेल्या प्राण्यांमध्ये बलवान समजला जाणारा हत्ती हा शाकाहारीच आहे ना?. त्यामुळे मांसाहार करणारा प्राणी ताकदवान असतो ही चुकीची समज आहे. उलटपक्षी मांसाहार करणारा प्राणी हा तामसी, क्रूर, रागीट, रानटी व हिंस्र प्रवृत्तीचा असतो. आपण जर शाकाहारी माणसांचा समूह व मांसाहार करणाऱ्यांचा समूह समोरासमोर ठेवला तर त्यापैकी मांसाहारी कोण व शाकाहारी कोण हे त्यांच्या स्वभाव व रुपावरुन न सांगता लगेच ओळखता येते. शाकाहारी माणुस शांत स्वभावाचा, बुद्धीवान व संयमी असतो. सर्व जगात सुखी माणूस कोण ? यावर संशोधन करण्यासाठी वेगवेगळ्या समूहातील माणसांच्या मेंदुची चाचणी करण्यात आली. त्या संशोधनात भुतानचे बौद्ध भिक्षु सर्वात जास्त समाधानी, सुखी व बुद्धीवान असल्याचे आढळून आले. याचे कारण बौद्ध भिक्षु कधीही काया-वाचा व मनाने स्वत:ची किंवा इतर प्राण्यांची हिंसा करीत नाहीत किंवा मांसाहार करीत नाहीत, ते बुद्धांच्या उपदेशाप्रमाणे सर्व शीलांचे काटेकोरपणे पालन करीत आसतात. अशाप्रकारे आचरणशील बौद्ध व्यक्ती सर्व जगात सुखी असतो हे विज्ञानाने सिद्ध करुन दाखविले आहे. हे सत्य असतांनासुद्धा आपण स्वत:ला बौद्ध म्हणवून घेतो विशेषकरुन नवबौद्ध लोक हेच शीलपालनामध्ये एवढे मागे का? बाबासाहेबानी आम्हाला धम्माची दिक्षा का दिली? या समाजास अनेक पिढ्यांच्या दु:ख, दारिद्र्य, अज्ञान व अंधश्रद्धेच्या दलदलीतुन बाहेर काढुन या समाजास सुखी करण्यासाठी बाबासाहेबांनी आम्हास बुद्धाच्या धम्माची दिक्षा दिली. परंतु आम्ही भगवान बुद्धानी व बाबासाहेबांनी उपदेशीलेल्याप्रमाणे आमचं आचरण ठेवतो का? आम्ही पंचशीलांचं पालन करतो का? जर करीत नसू तर आपण बौद्ध आहोत हे आपल्या नातेवाईकांना, मित्रांना, समाजाला दाखविण्यासाठी पंचशील म्हणत असतो का? पंचशील हे एखाद्या मंत्राप्रमाणे काल्पणिक देवांना खुश करण्यासाठी, प्रसन्न करण्यासाठी तोंडाने म्हणावयाचे नसते, तर ते आपल्या नेहमीच्या व्यवहारात आचरणात आणायचे असते. पंचशील हे कोणी आमच्यावर लादलेले नसून तो आपण स्वत: ग्रहण करीत आसतो, म्हणजेच त्यात कोणतीही जोर जबरदस्ती नसते.
“सिक्खापदं समादियामी” याचा अर्थ असा की, मी या शिकवणुकीच्या पदाचा स्वत:हुन मनापासुन स्विकार करून त्याप्रमाणे माझे आचरण ठेवण्याची प्रतिज्ञा मी ग्रहण करतो. केवळ बुद्ध पुजा केली म्हणजे बौद्ध धम्माचा अनुयायी होता येते असे नाही, तर धम्माचे आचरण करणे म्हणजे बौद्ध धम्माचे अनुयायी होणे होय. काया, वाचा, मनाने कोणतेच पाप न करणे म्हणजेच धम्माचे अनुसरण करणे होय. तसे केले तर आपणसुद्धा सुखी होऊ शकतो, फक्त आपले आचरण धम्माप्रमाणे असायला हवे.
अलीकडच्या काळात आमचे काही परिवर्तनवादी लोक लग्नपत्रिकेमध्ये हळदी समारंभच्या ऐवजी मंगलस्नान, सुगंधी उटने, सुगंधी स्नान हे शब्द आपापल्या सोईनुसार वापरतात या शब्दांचा इतिहास शेवटी कोठे घेऊन जातो, याची जाणीव असतानादेखील! हळदीचा यर्याय शोधत असतात, फक्त समारंभाचे नाव वेगळे. गुलालला पर्याय निळ तसे हळदीला पर्याय सुगंधी स्नान. एकूण उद्देश तोच. हा लग्नाच्या आधीचा आंघाळीचा कार्यक्रम लोकांना पत्रिकेमधून निमंत्रण देण्यासारखा असतो का? तो जाहीरपणे का करावा ? ही आयुष्यातली पहीलीच आंघोळ असते का, जीचा पत्रिकेतून एवढा प्रचार केला जावा. या साहित्यीक आणि परंपरेच्या गुलामगिरीतून आपण कधी बाहेर पडणार?
मंगलपरिणयापूर्वी हळदी समारंभा ऐवजी काही तरी आणि नंतर पाचपर्तवनात काहीतरी अमंगल घडवणे हे स्वकीयांचे आणि समाजहिताचेही नसताना ते जाणीवपुर्वक घडवून आणणे म्हणजे बौद्ध संस्कार संस्कृतीस काळीमा फासणारी बाब होय! या गोष्टीकडे बौद्धांनी कटाक्षाने लक्ष देणे काळाची गरज आहे! म्हातारी मेल्याचे दु:ख नाही मात्र काळ सोकावता कामा नये याची जाणीव करून दिली/घेतली पाहिजे!
हळदी समारंभाची उत्पत्ती ही बौद्ध परंपरेशी संबंधीत नाही. ती ब्राम्हणी व्यवस्थेतून आलेली एक कलंकीत देण आहे. बहुजनांच्या मुलींना लग्नाच्या १-२ दिवस आधी हळद लावून तिचे शरीर निर्जंतुक करुन तीचे नंतर काय केले जायचे या इतिहासात डोकाऊन पाहणे गरजेचे आहे. देवदासी प्रथेत हळद लावून देवासाठी सोडलेल्या मुरळ्या, तरुणी महिला यांचा उपभोग कोण घेत होता, त्यांना होणारे संतान हे कोणापासून होत होते, हे आपणांस माहीत असेलच. त्या देवदासींच्या पोरांना हरीजन म्हणजे देवाची मुले, देवापासून उत्पन्न झालेली मुले. आता हा देव कोण ? या सर्व गोष्टींकडे जर चिकित्सकतेने पाहिले तर, या हळदी प्रथेचा उगम हा बहुजनांसाठी घृणास्पद आहे, बहुजनांच्या इज्जतीचे धिंडवडे काढणारा आहे. त्यामुळे बौद्धांनी हे बरबटलेले खेळ सोडून द्यावेत. शुद्ध बनून बुद्धांच्या मार्गाने मार्गक्रमण करावे.
हा लेख माझ्या सर्व बौद्ध बांधवांसाठी मी लिहिला आहे. सर्व बौद्धांनी आचरणशील बौद्ध व्हावे, यासाठी हा माझा प्रयत्न आहे. सध्या हे विचार लोकांना पचायला कठिण जातील मला माहीत आहे. परंतु, आमचा बौद्ध म्हणुन १४ आक्टोबर १९५६ ला जन्म झाला, म्हणजे जवळ जवळ वयोवृद्ध / म्हातारे झालो, अजुनही धम्माप्रमाणे आचरण करायची भिती का वाटते? बाबासाहेबांच्या एका आदेशाने लोकांनी पिढ्यानपीढ्या जोपासलेले दगडाचे देव सोडून दिले. आम्ही मात्र अनिष्ट हिंदु परंपरा अजूनही का जोपासत बसावी?
मी पुन्हा माझ्या बौद्ध समाजास विनंती करतो की, मंगल परिणय सोहळ्याचे वातावरण मंगलमय ठेवण्यासाठी आपल्या काया, वाचा आणि मनाने कोणत्याही प्रकारचे अकुशल काम, कोणत्याही प्रकारची अविज्जा म्हणजेच अंधश्रद्धा प्रसारीत होऊ नये, यासाठी लग्नदिवसाच्या १-२ दिवस आधी धम्मप्रवचन, परित्राण पाठ, सुत्त पठण, संघदान, ध्यान साधना यांसारखे वातावरण प्रसन्न ठेवणारे शुद्ध बुद्धिस्ट कार्यक्रम आयोजित करावेत. तसेच जेव्हा जेव्हा आपण समाज म्हणून एकत्र येऊन एखादा कार्यक्रम करतो त्या कार्यक्रमातून आपल्याकडून कमीतकमी पाच शिलांचे उल्लंघन होणार नाही याची काळजी घेण्यात यावी.
सर्वांचं मंगल होवो!!
सर्वांचं कल्याण होवो!!
सर्वांना सुखाचा, दु:ख मुक्तिचा, निर्वाणाचा मार्ग मिळो !!
!! सर्वांचे मंगल होवो !!
🌹 लेखक – ‘एक अभ्यासू धम्म उपासक’ 🌹